Chociaż COVID-19 nie stanowi już takiego zagrożenia jak w okresie pandemii, wirus SARS-CoV-2 pozostaje, ewoluuje, cyrkuluje i wywołuje zakażenia, które dla wybranych grup wiążą się z ryzykiem cięższego przebiegu. Dlatego Polskie Towarzystwo Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych (PTEiLChZ) opracowało najnowsze, zaktualizowane zalecenia postępowania klinicznego na rok 2025.
Rekomendacje te odzwierciedlają aktualny obraz kliniczny choroby, zmienioną skuteczność dotychczasowych terapii i rozwój wiedzy o wirusie. Konsensus osiągnięto metodą delficką, po trzech rundach eksperckich.
Nowa klasyfikacja faz choroby
Jedną z istotnych zmian w wytycznych na rok 2025 jest zmiana nazewnictwa i podziału na stadia kliniczne. Nowe podejście lepiej odzwierciedla obecne realia praktyki lekarskiej i ułatwia podejmowanie decyzji terapeutycznych.
Wyróżniono cztery stadia:
- Stadium 1 – łagodne, bez zapalenia płuc, często bezobjawowe.
- Stadium 2 – umiarkowane, z możliwym śródmiąższowym zapaleniem płuc.
- Stadium 3 – ciężkie, z uszkodzeniami wielonarządowymi i burzą cytokinową.
- Stadium 4 – krytyczne, z zespołem ostrej niewydolności oddechowej (ARDS) i niewydolnością wielonarządową.
Podział ten pozwala precyzyjniej dobrać zarówno leczenie przeciwwirusowe, jak i wspomagające (np. tlenoterapia, sterydoterapia czy leczenie immunomodulujące).
Nowe rekomendacje terapeutyczne
Aktualne wytyczne ograniczają stosowanie wielu wcześniej zalecanych leków. W szczególności zrezygnowano z terapii przeciwciałami monoklonalnymi, które utraciły skuteczność wobec krążących subwariantów. Również anakinra nie znajduje już miejsca w schematach terapeutycznych.
Leczenie przeciwwirusowe w stadium 1 i 2 (przed hospitalizacją lub we wczesnej fazie) powinno być wdrożone jak najszybciej – nie później niż w przeciągu 5 dni od momentu pojawienia się objawów. Zalecane leki to:
- molnupirawir
- nirmatrelwir z rytonawirem
- remdesiwir (w przypadku możliwości leczenia dożylnego)
W późniejszych stadiach, szczególnie przy burzy cytokinowej, wskazane są:
- tocilizumab (anty-IL-6)
- baricytynib (inhibitor kinazy JAK)
- deksametazon, w ściśle określonych dawkach
Nowe spojrzenie na diagnostykę
Zmienność subwariantów Omikronu oraz zjawisko odporności hybrydowej (szczepienia + przebyte zakażenia) wpływa na skuteczność testów diagnostycznych. Dlatego:
- Testy antygenowe są zalecane głównie w ciągu pierwszych 4 dni od wystąpienia objawów.
- Testy molekularne (PCR) nadal cechuje najwyższa czułość.
- Testy serologiczne nie mają praktycznego zastosowania klinicznego, z wyjątkiem oceny odpowiedzi immunologicznej u osób z immunosupresją.
Profilaktyka i szczepienia
Choć COVID-19 dziś rzadziej prowadzi do ciężkiego przebiegu, szczepienia nadal pozostają kluczowym elementem profilaktyki – szczególnie w grupach ryzyka (osoby 60+, pacjenci z chorobami przewlekłymi, kobiety w ciąży, osoby z immunosupresją).
Rekomendacje na rok 2025 zawierają wytyczne dotyczące:
- liczby i terminów dawek przypominających,
- szczepień u dzieci,
- zaleceń dla ozdrowieńców i pacjentów z niedoborami odporności.
Uwzględnienie specyfiki dzieci i osób z immunosupresją
Nowością w rekomendacjach jest wyraźniejsze rozdzielenie zaleceń dla dzieci oraz pacjentów z obniżoną odpornością. Dzieci rzadziej doświadczają ciężkich powikłań COVID-19, jednak należy uważnie obserwować ich przebieg kliniczny. U pacjentów z immunosupresją zaleca się wydłużony czas terapii przeciwwirusowej (do 10 dni) oraz indywidualizację podejścia diagnostycznego i profilaktycznego.
Podsumowanie
Nowe rekomendacje PTEiLChZ na rok 2025 są odpowiedzią na ewolucję klinicznego obrazu COVID-19 i zmieniający się profil patogenu. Choć pandemia formalnie się zakończyła, wirus SARS-CoV-2 wciąż pozostaje w obiegu, a medycyna musi pozostać elastyczna wobec jego zmienności.
Wytyczne podkreślają znaczenie:
- wczesnej identyfikacji grup ryzyka,
- szybkiego wdrażania skutecznej terapii,
- indywidualizacji postępowania,
- kontynuowania szczepień jako podstawy profilaktyki.
W obliczu możliwego pojawienia się kolejnych fal zakażeń lub nowych wariantów koronawirusów, dokument ten pozostaje ważnym narzędziem dla lekarzy w codziennej praktyce.
Źródło
Flisiak, R., Jaroszewicz, J., Kozielewicz, D., Kuchar, E., Parczewski, M., Pawłowska, M., Piekarska, A., Rzymski, P., Simon, K., Tomasiewicz, K., & Zarębska-Michaluk, D. (2025). Management of SARS-CoV-2 Infection-Clinical Practice Guidelines of the Polish Association of Epidemiologists and Infectiologists, for 2025. Journal of Clinical Medicine, 14(7), 2305. https://doi.org/10.3390/jcm14072305
Wersja polska: https://www.pteilchz.org.pl/wp-content/uploads/2025/04/Rekomendajce-C19-2025-pol-FINAL.pdf
Zezwalamy na bezpłatny przedruk artykułów ze strony pod wyłącznym warunkiem podania źródła artykułu. Prosimy o podanie następującego źródła: Nauka i Zdrowie – onauce.ump.edu.pl
Prezentowane treści mają charakter wyłącznie informacyjny oraz edukacyjny i nie powinny być interpretowane jako porady medyczne służące do diagnozowania lub leczenia.
